سلسله مباحث آیات مهدوی(۱)

جزء [۱]سوره حمد، آیات۴و۷
در دو‌تا از آیات سوره حمد اشاره ای دارد به حضرت مهدی (ع)، با توجه به روایاتی که به دست ما رسیده
«إهدِنَا ألصِراطَ ألمُستقیمِ» آیه [۴]، از خدا طلب می کنیم که ما را به راه راست هدایت بکند.
امام صادق (ع) در مقام جواب نسبت به سوالی که مفضل بن عمر از ایشان می‌پرسد که صراط چیست؟ حضرت می‌فرماید «هُوَ اَلطَّرِيقُ إِلَى مَعْرِفَةِ اَللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ هُمَا صِرَاطَانِ..» صراط راهی که به سوی شناخت خداست و دوگونه هم هست «صِرَاطٌ فِی اَلدُّنْيَا وَ صِرَاطٌ فِی اَلْآخِرَةِ» یکی در دنیاست، یکی در آخرت.
اما «الصِّرَاطُ الَّذِى فِى الدُّنْيا» صراطی که در دنیاست «فَهُوَ اَلْإِمَامُ اَلْمُفْتَرَضُ اَلطَّاعَةِ مَنْ عَرَفَهُ فِی اَلدُّنْيَا»؛ این خیلی نکته جالبی ست که امام صادق صراط در دنیا را می گوید امام است، فرمانبرداری از او واجب است، اطاعت از او واجب است. و این توجه به این دارد که ما نسبت به امام زمان (ع) از خدا هر روز در نماز این را می خواهیم که خداوندا ما را کمک کن که امام مهدی در دوران فعلی ما به نوعی صراط الهی ست چون امام هست که ما را به سمت بندگی خدا می برد.
در جایی دیگر امام صادق در تفسیر همین آیه «إهدِنَا ألصِراطَ ألمُستقیمِ» می‌فرماید؛ «اَلطَّرِيقَ وَ مَعْرِفَةَ اَلْإِمَامِ» صراط مستقیم درخواست راهیابی به راه و معرفت امام است‌.
خب راههای متعددی در برابر انسان قرار دارد که او باید یکی را انتخاب کند؛ راههای خواسته ها و هوس های خود، انتظارات و توقع ها هست حالا در زندگی چه مردم چه خودش، راه وسوسه های شیطانی، راه طاغوت هاست، راه پیشینیان خودش است، در یک فرهنگ و سنتی که خدا گریز بود خدای ناکرده دارد بزرگ می شود، راه خدا و راه اولیای خدا هست، این توجه را در این مسیر باید از خدا بخواهیم که در راهی برویم که امام معصوم دارد می رود و در این راه ان شاءالله بتوانیم ثابت قدم بمانیم.
نکته بعد در ادامه همین سوره حمد در آیه [۷] ضرورت معرفت به امام زمان (ع) روشن می شود «صِراطَ الَّذينَ أَنعَمتَ عَلَيهِم غَيرِ المَغضوبِ عَلَيهِم وَلَا الضّالّينَ» می گوییم خداوندا ما را به راه کسانی که آنها را مشمول نعمت خود ساختی، یعنی آنها هدایت کن، نه به راه غضب شدگان و گمراهان.
جالب است امام صادق (ع) در ذیل تفسیر همین آیه می گوید؛ «الضَّالّینَ الشّاکُ والَّذیِنَ لَا یَعرِفُونَ الاِمَامَ» ضالین و گمراهان، شکاکان کسانی هستند که امامشان را نمی‌شناسند.
پس اینکه پیامبر می فرمایـد؛ در مسیری قرار بگیرید که شناخت امام برنامه‌هایتان باشد، همانطور که پیامبر فرمود «مَنْ ماتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إمامَ زَمانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة» این آیه راه مستقیم را راه کسانی معرفی می‌کند که مشمول نعمت الهی شدند. ما در روایات داریم که عنایت الهی را باید توجه داشته باشیم و یک نعمت بدانیم صراط مستقیم و همچنین جزء ضالین قرار نگیریم، جزء شکاکان قرار نگیریم چون آنها هستند که راه کج و انحراف را می روند.
ما دو آیه دیگر داریم که درهمین قرآن کریم اشاره دارد؛ یکی در سوره نساء آیه [۶۹] و یکی در سوره مریم آیه [۵۹]، آنجا می گوید کسانی که مشمول نعمت الهی شدند چه کسانی ها هستند؛ «وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَٰئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ» می گوید کسانی که این راه مستقیم را معرفی می کند که مشمول نعمت الهی هستند انبیاء و صدیقین و شهدا و صالحین.
توجه به راه این بزرگان و آرزوی پیمودن آن و تلقین آرزو به خودمان، ما را از خطر کجروی و قرار گرفتن در خطوط انحرافی باز می کند. لذا انسان منتظر بعد از این درخواست از خدا تقاضا می کند در مسیر غضب شدگان و گمراهان قرار نده‌، خدایا ممنونم که مرا در مسیر صراط مستقیم قرار می دهی، «وَلَا الضّالّينَ» نه جزء آن افراد ضالین، ناسپاسان، لجبازان، گرفتار هستند.
لذا اینکه پیامبر بزرگوار در پایان عمر مبارکشان توجه به ″قرآن و عترت″ دادند، فرمودند «تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا أَبَداً» یعنی واقعا مثل ریل قطار دوتا کنار هم باید ببینیم. نه فقط به قرآن بچسبیم اهل بیت را رها کنیم. نه اهل بیت را بچسبیم قرآن را رها کنیم، باید دوتا کنار هم باشد. راه صعود و راه حرکت را برای ما هموار بکند. پس اگر در نماز می‌گوییم خدایا ما را جز ضالین قرار نده، برای اینکه منحرف نشویم، باید به قرآن و اهل بیت رجوع بکنیم‌ به آنها تمسک کنیم. این یعنی معلم و کتاب باید با هم باشد، راهنما و نقشه باید کنار هم باشد تا خودمان را در آن مسیر قرار بدهیم. لذا وقتی امام صادق (ع) می ‌خواهد این مسیر را برای ما تدوین کند می گوید باید از خدا بخواهید «اَللّهُمَّ عَرِّفْنى حُجَّتَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَكَ، ضَلَلْتُ عَنْ دينى». باید توجه به این داشته باشیم …
در سوره ذاریات آیه [۵۶] خدامی ‌فرماید انتظارم از تو این است که «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ» تو برسی به آن قله عبودیت و بندگی، معرفت کامل. جالب است برای همین «لِيَعْبُدُونِ» امام حسین (ع) می فرماید؛ «مَعْرِفَـةُ أَهْلِ كُلِّ زَمَـانٍ إِمَامَهُمُ» معرفت خدا، شناخت مردم هر زمان نسبت به امامشان هست.
یعنی معرفت خدا جز با معرفت امام زمان حاصل نمی شود.
پس آفرینش برای عبادت خداست، و عبودیت خدا نزدیک بشویم و بندگی خدا بکنیم و در نهایت این است که در این مسیر اگر می‌خواهیم برویم باید ″امام زمان″ خودمان را بشناسیم. لذا این توجه را داشته باشید معرفت به امام، آن تمام شاکله ی زندگی خودمان را باید امام قرار بدهیم، امام دیگر نباید بخشی از زندگی ما قرار بگیرد، باید روح حاکم بر تمام شئونات زندگی باشد.
ان شاءالله به برکت همین سوره حمد که شناسنامه قرآن هست، هم به راه راست هدایت بشویم، توحید محور بشویم و هم در مسیری قرار بگیریم که جزء ضالین نشویم و بتوانیم ان شاءالله جزء انسانهای که در مسیر معرفت اصیل قرار می گیرند.

#متن_آیات_مهدوی ۱
با توضیحات حجت الاسلام و المسلمین استاد محمدرضا نصوری