امام رضا (ع) قسمت اول
مقدمه[۱]
اعتقاد به وجود یک نجات بخش که ظهور خواهد کرد و همه نیروهای شر را منکوب و نابود خواهد ساخت، حکومت عدل را برپا خواهد نمود و مساوات را در سرتا سر زمین برقرار خواهد نمود، وجه مشترک همه ادیان مهم جهان است. مسیحیان، یهودیان و زرتشتیان در زمان های مختلف تحت سیطره کسانی قرارداشتند که اعتنایی به میراث وسنن مذهبی آنها نمی کردند و درانتظار نجات بخشی به سر می بردند تا سنن مذهبی مسیح (را در مورد مسیحیان) یا سوشیانت را در مورد زرتشتیان از یک سلسله برگزیده الهی گرامی دارد. این چنین منجی الهی مورد انتظار همگان بود تا ظهور کند و در زمانی که خدا مصلت می داند رجعت نماید تا رنج های مومنان را پایان بخشد، حکومت دشمنان خدا را خاتمه دهد وسلطنت الهی را بر تمام زمین حاکمیت بخشد
در دین مبین اسلام این منجی و نجات بخش شخصیتی الهی بنام مهدی است که رهبری با هویت شناخته شده و از پیش تعیین شده است تا قیام کند و تحول بزرگ اجتماعی را پدیدار سازد و جامعه بشری را اصلاح نماید و همه امور را تحت هدایت الهی باز گرداند. مژده بـه ظـهور حضرت مـهدی(عـج ) از همـان سـالـهـای آغـازین ظـهور اسلـام آغـاز شد و پیـامبر گرامـی اسلام (ص ) در هر فرصت و منـــاسبتـــی کـــه پیش مـــی آمد مردم را بـــه ظـــهور عدالت گستر موعود درآخرالزمان بشارت می دادند و آنها را از نسل و تبار، تولد و غیبت، ویژگی های ظـاهری، نشـانـه هـای ظهور، شاخصه های قیام رهایی بخش و مولفه های حکومت جهانی آن حضرت آگاه می کردند تا آنجـا که امروز ما با صدها روایت که از طریق شیعه و اهل سنت از آن حضرت نقل شده است، مواجه ایم. نمونه های این سخنان بویژه در خطابه مهم و مستند غدیر خم موجود است.
این سیر پس از رحلت نبـی مکرم اسلـام (ص ) در میـان اهل بیت طـاهرینِ او استمرار یـافت و هر یک از ایشان نیز در عصر خود تلاش کردند که باور مهدوی و فرهنگ انتظار را در میان امت اسلامـی زنده و پویا نگه دارند. حرکت رو به گسترش معارف مهدوی در زمان امام باقر(ع ) و امام صـادق (ع ) بـه اوج خود رسید و آن دو امام بزرگوار ضمن تبیین، تشریــح، پــالــایش و پیرایش آموزه هــای اسلــامــی در زمینــه هــای مختلف اعتقـادی، اخلـاقـی و فقـهـی و تحکیم پـایـه هـای ایمـانـی پیروان خود، تلـاش فراوانـی برای توسـعــه و تعمیق اندیشه مهدوی و فرهنگ انتظار در میان شیـعیـان نمودند و بـا بـه جـا گذاردن صدهـا روایت دراین زمینه این اندیشه و فرهنگ را تازگی و طراوت بیشتری بخشیدند.
پس از این دو امام بزرگوار و پیش از امام حسن عسگری(ع ) امامــی کــه بیش از همــه بر مواریث شیــعــی درزمینـه بـاور مـهدوی و فرهنگ انتظـار افزود و گنجینـه هـای گرانبـهـایـی برای امت اسلـام بــه یــادگــارگذاشت، امام رضا(ع ) است که در اینجا به بخشی از آن روایات اشاره خواهیم کرد.
غیبت و کیفیت آن
مرحوم شیخ صدوق در کتاب کمال الدین نقل می کنند: امام رضا(ع) در پاسخ کسی که از آن حضرت در مورد قائم آل محمد (عج)سوال می کند می فرماید:
« لا یُری جِسمُهُ، وَلایُسَمّی بِاسمِه…؛جسم آن حضرت دیده نمی شود وبه اسم نام برده نمی شود.»[۲]
با این بیان، امام (ع) در طول زمان غیبت، به دلیل مصالحی، به کلی از دیدگان مردم غایب می شود و جز در موارد اندکی و آن هم در مقابل بندگان خاص خداوند حاضر نمی شود؛ اما اگر چه آن حضرت در طول زمان غیبت در میان مسلمانان حضور می یابند و با آنها مواجه می شوند ولی کسی آن امام (ع) را نمی شناسد و به هویت واقعی ایشان پی نمی برد.بنابراین ،امام مهدی (عج) در هر شهر و مکانی که اراده کند حضور می یابد و مانند سایر مردم به زندگی می پردازد اما کسی از حقیقت حال ایشان آگاه نمی شود
در روایتی کـه حسن بن علـی بن فضـال از آن حضرت نقل کرده، در مورد غیبت آمده است: کأَنِّی بِالشِّیعَةِ عِنْدَ فَقْدِهِمُ الثَّالِثَ مِنْ وُلْدِی یطْلُبُونَ الْمَرْعَی فَلَا یجِدُونَهُ … ؛ گویا شیعیان را می بینم که به هنگام فقدان سومین فرزند من، مانند رمه ای کـه بـه دنبـال شبـان مــی گردند سرگردانند و او را نمــی یــابند… [۳]
امام علی بن موسی الرضا(ع) به نقل از پدران بزرگوارشان می فرمایند:« لِلْقَائِمِ مِنَّا غَیبَةٌ أَمَدُهَا طَوِیلٌ کأَنِّی بِالشِّیعَةِ یجُولُونَ جَوَلَانَ النَّعَمِ فِی غَیبَتِهِ یطْلُبُونَ الْمَرْعَی فَلَا یجِدُونَهُ أَلَا فَمَنْ ثَبَتَ مِنْهُمْ عَلَی دِینِهِ وَ لَمْ یقْسُ قَلْبُهُ لِطُولِ أَمَدِ غَیبَةِ امامهِ فَهُوَ مَعِی فِی دَرَجَتِی یوْمَ الْقِیامَةِ …. ؛ برای قائم غیبتی است که مدتش طولانی است. گویی شیعیان را با چشم خود می بینم که همچون گوسفند بی شبان به دنبال چراگاهی می گردند و نمی یابند. آگاه باشید! کسی که آن روز بر دین خود ثابت قدم باشد، قلبش از طولانی شدن غیبت امامش به قساوت نگراید ، در روز رستاخیز در بهشت با من و در مقام من باشد….» [۴]
همچنین در حدیث دیگری روایت شده است که امام رضا (ع) فرموده اند: «… الرَّابِعُ مِنْ وُلْدِی ابْنُ سَیدَةِ الْإِمَاءِ یطَهِّرُ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ مِنْ کلِّ جَوْرٍ وَ یقَدِّسُهَا مِنْ کلِّ ظُلْمٍ وَ هُوَ الَّذِی یشُک النَّاسُ فِی وِلَادَتِهِ وَ هُوَ صَاحِبُ الْغَیبَةِ قَبْلَ خُرُوجِهِ فَإِذَا خَرَجَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِهِ وَ وَضَعَ مِیزَانَ الْعَدْلِ بَینَ النَّاسِ فَلَا یظْلِمُ أَحَدٌ أَحَداً وَ هُوَ الَّذِی تُطْوَی لَهُ الْأَرْضُ وَ لَا یکونُ لَهُ ظِلٌّ … ؛ چهارمین فرزند من، پسر بانوی کنیزان است، که خداوند به وسیله او روی زمین را از هرگونه ظلم و ستم پاک و پاکیزه گرداند.در مورد ولادت او دچار شک و تردید می شوند. او پیش از ظهور، از دیده ها غایب می شود. و به هنگام ظهورش، جهان با نور پروردگارش می درخشد.اومیزان را به عدل در میان مردم قرار می دهد.دیگر کسی در حق کسی ستم نمی کند. او کسی است که زمین برای او طی می شود. و سایه اش بر زمین نیفتد….»[۵]
علت غیبت
در روایتی که شیخ صدوق در کتاب کمال الدین از امام رضا(ع) نقل می کند آن حضرت در پاسخ این پرسش که چرا امام مهدی (عج) از دیده های شیعیان پنهان می شود می فرماید:« لِئَلا یَکُونَ لِاحَدٍ فی عُنُقِهِ بَیعَةٌ اِذا قامَ بِالسّیفِ؛برای اینکه در هنگام ظهور و قیامِ به شمشیر، بیعت و عهد و پیمان کسی را بر گردن خویش نداشته باشد.» .. [۶] بدین معنا که آن حضرت از این رو در غیبت به سر می برند که می خواهند در هنگام ظهور، بر خلاف اجداد خویش بیعت حکام جور را برگردن نداشته باشند
البته امام زمان (عج) در پاسخ به سؤالی در مورد غیبت فرموده اند:« علت وقوع غیبت را نمی توانید درک کنید، زیرا خداوند فرموده: ” لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکمْ تَسُؤْکمْ ” پدران من تحت بیعت خلفای جور زمان خود بودند، و لیکن من هرگاه خروج کنم بیعت احدی بر من نخواهد بود.»[۷]
۱٫ کمال الدین،ج ۲،ص۳۷۰
[۳] . علل الشرایع، ج۱ ص۲۴۵
.[۴] كمال الدين، ج۱ ، ص۳۰۳
[۵] .كمال الدين ،ج۲ ، ص۳۷۱
[۶] . كمال الدين، ج۲ ،ص۴۸۰
[۷] . الدرة الباهرة،ج۱،ص۵۱
ثبت دیدگاه