در نظام خلقت همانطور که دین اسلام اشاره کرده، خداوند زن و مرد را جداگانه خلق نمود و از روح خود بر آنها دمید.
زرارة بن اعین از امام صادق علیه السلام نقل می کند که:
« خداوند بعد از آفرینش آدم، حوا را به طور نو ظهور پدید آورد…».[۱]
پس معلوم می شود از نظر خلقت، فرقی بین زن و مرد نبوده و هیچ کدام امتیازی بر دیگری ندارند. و انسانها به واسطه سعی و تلاش خودشان، می توانند به مراتب بالای کمال در زمینه های علمی و اخلاقی برسند و در این راه هیچ فرقی میان زن و مرد نمی باشد.
در قرآن می خوانیم:
«ای مردم ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را در قالب تیره ها و قبیله ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید، ( اینها ملاک امتیاز نیست) گرامی ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست…»
ما در این نوشتار که در دو فصل می آید؛ به دنبال تبیین حضور زنان در حکومت مهدی رحمه الله و ذکر نمونه هایی از این حضور تا به لطف الهی زنان ما به عنوان یاران و منتظران حضرت مهدی رحمه الله هم به اعتلای خود بپردازند و هم تربیت کننده نسل منتظر و یاور حضرت مهدی رحمه الله باشند.
۱٫ زن در گذر تاریخ
زنان در طول تاریخ، مورد ظلم و ستم بسیاری قرار گرفته اند به طوری که گاهی زنان را جزء انسانها نمی دانستند و با آنان مانند جنس پست تر رفتار می نمودند. با ظهور فرهنگ و تمدن باز هم زنان موقعیت و ارزش خود را بدست نیاوردند بلکه باز هم از حقوق اجتماعی خودشان محروم بودند همچون کالایی بی ارزش برای کامروایی ها و منعفت طلبی ها بودند.
با ظهور اسلام، دوران تازه ای برای زنان آغاز شد و آنان در سایه اسلام هویت از دست رفته خود را بدست آوردند و حق حیات اجتماعی و موقعیت و ادای انسانی خود را دارا شدند.
۲٫ زنان در قرآن
قرآن، جدای از اینکه تقوای الهی و پیمودن درجات کمال انسانی را منحصر به مردان نمی داند، در مواردِ متفاوتی از زنان نمونه ای نام می برد که الگوی مردان و زنان مومن اند و ما در اینجا به بعضی از آنها اشاره می کنیم:
الف. آسیه همسر فرعون
این زن با اینکه در بهترین شرایط مادی و زندگی دنیایی به سر می برد با دعوت حضرت موسی، ایمان آورد و تا پای جان در زیر سخت ترین شکنجه ها دست از ایمان و عقیدة خود بر نداشت و به چنان مقام بالایی رسید که خداوند او را الگوی تمام زنان و مردان مؤمن معرفی می کند. وی از جمله چهار زنی می باشد که بهشت مشتاق آنهاست.[۲]
ب. حضرت مریم
در فضیلت این بانو همین بس که خداوند سوره ای از قرآن را به نام این بانو قرار داده است و در جای جای قرآن تعبیرهای زیبایی درباره حضرت مریم آمده است که هر فردی را به شگفتی می اندازد.
ج. مادر و خواهر حضرت موسی
این دو زن نقش مهمی در حفظ جان حضرت موسی علیه السلام داشتند به طوری که مادر آن حضرت او را درجعبه ای قیر اندود قرار داده و در رود نیل می اندازد و خواهرش او را تا کاخ فرعون تعقیب کرده و سبب بازگرداندن حضرت موسی به آغوش مادرش می شود.
۳٫ نقش زنان در عرصه های گوناگون
تاریخ شاهد است که زنان نه تنها در بعد فردی و معنوی به درجات بالای کمال رسیده اند بلکه در بعد اجتماعی هم نقش فعالی داشتند.
عرصه های سیاسی، میدان جنگ و نبرد و علمی شاهد حضور و نقش زنان می باشد.
الف. در عرصه سیاسی
نقش زنان مؤمن در حفظ اسلام و دفاع از پیشوای مسلمانان در عصر و زمان خودشان چشمگیر و حائز اهیمت است. تاریخ، نمونه زیادی از این زنان در خود دارد که ما به تعدادی از آنها اشاره می کنیم.
حضرت زهرا علیها السلام
این بانوی گرامی دارای ابعاد وجودی بسیاری است که هر بُعد زندگی آن حضرت سرمشق دیگران است. آن حضرت نه تنها دارای مقام عصمت بوده، دارای مقامات بالای معنوی نیز بودند چنانچه امام حسن مجتبی علیه السلام می فرماید:
« عابدتر از فاطمه در دنیا نمی توان یافت»[۳]
حضرت فاطمه علیها السلام هم خانه دار خوبی بودند و سنگر خانه را مهمتر از هر چیز دیگر می دانستند و هم سیاستمداری آگاه بودند که به مقتضای زمان و مصلحت جامعه عمل می کردند. آن حضرت در خانه همسر خوبی برای علی علیه السلام و مادری موفق در تربیت فرزندان صالح خویش بودند و در بیرون منزل مدافع فداکاری برای مکتب اسلام بودند چنانچه در دفاع از وصی پیامبر آنهم نه به عنوان اینکه امیرالمؤمنین علیه السلام شوهر آن حضرت بود بلکه به عنوان دفاع از امامت و امام زمان خویش خطبه خواندند و فریاد زدند. ایشان شبها به خانه انصار و مهاجران می رفتند و با آنها حرف می زدند و فضایل علی علیه السلام را یکی یکی می شمردند و سفارش های پیامبر را در غدیر به یاد آنها می آوردند و با قدرت منطق و استدلال، حقانیت آن حضرت را اثبات می کردند و عاقبت نیز در راه دفاع از ولایت و امامت به شهادت رسیدند.
حضرت زینب علیها السلام
حضرت زینب هم که در دامان چنین مادری پرورش یافت الگوی صبر و استقامت است. مصائب آن حضرت در واقعۀ کربلا و نقش آن بانو بعد از واقعۀ کربلا در افشاگری و رسوایی یزید و یارانش بر کسی پوشیده نیست و اگر شجاعت و فداکاری حضرت زینب(س) نبود دشمنان یاد کربلا را از بین می بردند و امام سجاد علیه السلام را به شهادت می رساندند و اثری از اسلام عزیز باقی نمی ماند.
کربلا می مرد اگر زینب نبود شیعه می پژمرد اگر زینب نبود
حضرت خدیجه علیها السلام
از حضرت خدیجه علیها السلام نیز به عنوان یکی از چهار زن آسمانی و بهشتی نام برده اند که در عرصه سیاسی اولین زن مومنه و یاریگر پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم بوده است و نقش مهمی در پیشبرد اسلام داشته است.
بنت الهدی صدر:
از زنان عصر حاضر نیز می توان به بنت الهدی صدر اشاره کنیم. وی پرچمدار حرکت اسلامی بانوان در عراق بود. ایشان پس از دستگیری برادرش آیت الله صدر با سخنرانی روشنگرانه حرکت جدیدی را آغاز کرد که آزادی برادرش را در پی داشت اما پس از چند ماه او و برادرش را دستگیر و به شهادت رساندند.
در طول مبارزات ملت ایران برای پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی نیز ما زنان بسیاری داشتیم که نقش مهمی را ایفا کردند.
ج. در میدان جنگ و نبرد
در صدر اسلام عده زیادی از زنان به همراه پیامبر در صحنه نبرد شرکت می کردند و به مداوای مجروحان و سرپرستی بیماران می پرداختند و در انتقال آب و حمل غذا و آشپزی و نگهداری وسایل رزمندگان و تهیه دارو و رساندن مهمات به رزمندگان و تعمیر تجهیزات آسیب دیده وانتقال مجروحان و شهدا انجام وظیفه می کردند.
برای نمونه می توان از نسیه دختر کعب مازینه این بانوی گرامی مادر دو شهید است و از زنان قهرمانی است که در برخی از جنگهای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم حضور فعالی برای مداوای مجروحان داشته است. او در جنگ احد پس از شکست مسلمانان با شمشیر به دفاع از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پرداخت و حضرت رسول نیز در مورد او دعا کردند که خدا او را از اهل بهشت قرار دهد.
فصل دوم: زنان در حکومت امام زمان علیه السلام
همانطور که زنان در تاریخِ حماسه ها و قیام ها نقش چشمگیری داشتند و پیام آور حضورِ توأم با عزّت و عفّت بوده اند در حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام نیز در جهت گسترش فرهنگ اسلامی و تبیین خطوط اصلی دین و آموزش معارف الهی نقش برجسته ای برعهده دارند.
وجود ۵۰ زن از میان ۳۱۳ نفر از یاران برجسته و فرماندهان آن حضرت مؤید این مطلب است.
امام باقر علیه السلام می فرماید:
« به خدا سوگند ۳۱۳ نفر بدون وعده پیشین گرد می آیند. در میان آنها ۵۰ نفر زن هستند»
یا در جای دیگر امام صادق علیه السلام نیز از زنان همراه حضرت مهدی علیه السلام نام برده و می فرماید:
« آنان مجروحان را مداوا می کنند و از بیماران جنگی پرستاری می نمایند چنانچه زنان در زمان پیامبر همراه او بودند….»[۴]
این دو روایت حکایت از آن دارد که وجود زنان در بین یاران حضرت امری حتمی است.
حال جا دارد بر اساس روایات حضور و نقش این زنان را از نظر زمان و موقعیت بررسی کنیم.
۱٫ زنان عصر ظهور
زنانی هستند که در ایام ظهور حضرت زندگی می کنند که از جمله آنها همان ۵۰ زنی است که در روایت به آنها اشاره شده و جزء افراد اصلی سپاه حضرت هستند. آنها به هنگام ظهور در حرم امن الهی به خدمت امام می رسند:
ام سلمه ضمن حدیثی درباره علائم ظهور از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم روایت کرده است که فرمودند:
« در آن هنگام پناهنده ای به حرم امن الهی پناه می آورد و مردم همانند کبوترانی که از چهار سمت به یک سو هجوم می برند به سوی او جمع می شوند در میان آنان، برخی زن می باشند که بر هر جبار و جبارزاده ای پیروز می شودند…»[۵]
۲٫ رجعت کنندگان
مسأله رجعت از مباحث مهم اعتقادی شیعه است که با فرهنگ مهدویت نیز ارتباط تنگاتنگ دارد.
رجعت از نظر لغوی به معنی بازگشت است. یعنی برگشتن به جایی که پیش تر در آنجا بوده است.
و از نظر اصطلاحی به معنای بازگشت دو گروه مؤمنان محض و کافران محض به همان صورتی که در گذشته بودند به دنیا می باشند. اولیاء الهی و صالحان با دیدن حاکمیت دین و عدل در گستره گیتی شادمان شوند و ثمرات ایمان و اعمال صالح خود را می ببینند و به ثواب یاری امام نائل می شوند. معاندان و دشمنان اهل بیت علیهم السلام نیز بخشی از جزای اعمال ناشایست خود را در این دنیا مشاهده کرده و کیفر می شوند و از ذلت و حقارت، ستمگران متألم می گردند.
زنان رجعت کننده را می توان به دوگروه تقسیم کرد:
گروه اول: زنان مؤمنه ای که در زمان قبل از ولادت حضرت رحمه الله زندگی می کرده اند:
در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است:
« همراه مهدی علیه السلام سیزده زن هستند؛ آنان مجروحان را مداوا می کنند و از بیماران جنگی پرستاری می نمایند، چنان چه زنان در زمان پیامبر اسلام همراه او بودند»
بعد حضرت نام نه نفر از آنها را ذکر می کنند:
قنواء دختر رشید.
ام ایمن.
حبابه والبیه که در زمان امام علی علیه السلام می زیسته است.
سمیه(مادر عمار یاسر) که در ابتدای بعثت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به شهادت رسید.
زبیده.
ام خالد احمسیه.
ام سعید حنفیه.
صیانه ماشطه در زمان حضرت موسی بوده است
ام خالد جهنیه.
ما در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم:
ام ایمن
این بانوی مجاهد در صدر اسلام به حبشه و مدینه مهاجرت نمود. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پس از شهادت همسر و فرزند او فرمودند: هر کس دوست دارد با زنی بهشتی ازدواج کند ام ایمن را برگزیند و زید بن حارثه با او ازدواج کرد. ام ایمن از حامیان با وفای حضرت زهرا سلام الله علیها و یکی از سه زنی است که در تشیع جنازه حضرت شرکت داشت.
خداوند به برکت مهدی آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم و در هنگام ظهور، او را زنده می گرداند تا در لشگرگاه امام به خدمت گماشته شود.[۶]
حبابه والبیه
از زنان والا مقامی است که هشت امام معصوم را درک کرده و پیوسته مورد الطاف و عنایت قرار داشت. در یک یا دو نوبت به وسیله امام زین العابدین علیه السلام و امام رضا علیه السلام جوانی اش به او بازگردانده شد.
اولین ملاقات وی با امیرالمؤمنین بود که از آن حضرت دلیلی بر امامت درخواست کرد.حضرت در حضور وی سنگی را برداشت و بر آن مهر خود را نقش کرد و اثر آن مهر در سنگ جای گرفت و به او فرمود: پس از من هر که توانست در این سنگ چنین اثری بر جای بگذارد او امام است. از این رو حبابه پس از شهادت هر امامی نزد امام دیگر می رفت و آنان مهر خود را بر همان سنگ می زدند و اثر آن نقش می بست. حبابه، نه ماه پس از شهادت امام رضا علیه السلام زنده بود و پس از او بدرود حیات گفت. روایت شده که وقتی حبابه به خدمت امام زین العابدین رسید ۱۱۳ سال از عمرش سپری شده بود و حضرت با انگشت سبابه خود اشاره ای نمود و جوانی اش بازگشت.[۷]
سمیه
او هفتمین نفری بود که به رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم ایمان آورد و به همین سبب متحمل شکنجه های سختی شد. او و همسرش توسط ابو جهل تحت آزار و اذیت قرار می گرفتند تا دست از ایمانشان بردارند و به رسول خدا دشنام دهند اما هر دو صبر کردند و سرانجام به شهادت رسیدند. فرزند دلاور او از یاران با وفای امام علی علیه السلام می باشد.
صیانه ماشطه
او همسر حزبیل نجار بود که در زمان حضرت موسی علیه السلام زندگی می کرد و به او ایمان آورد.
وی آرایشگر دختر فرعون بود.
روزی شانه از دستش افتاد و چون همواره ذکر خدا را می گفت، هنگام برداشتن شانه ناگهان نام خدا را به زبان آورد. دختر فرعون از او پرسید: منظور از خدا پدرم فرعون است؟ صیانه جواب داد: خیر، بلکه خدای من کسی است که پدر تو را آفریده و او را از بین خواهد برد، دختر فرعون این جریان را به پدرش اطلاع داد و فرعون این زن را احضار کرد و گفت: که مگر به خدایی من اعتراف نداری؟ زن گفت: هرگز! خدای حقیقی را رها نمی کنم تا تو را بپرستم.
فرعون، عصبانی شد و دستور داد تنوری را روشن کردند و بچه های این زن را یکی یکی در آتش انداخته و در مقابل چشمانش سوزاندند تا نوبت به بچه شیرخوار او رسید این زن مؤمنه خواست در ظاهر سخنی بگوید که ناگهان بچه به سخن آمد و به مادرش گفت: صبر کن تو بر حق هستی مادر صبر کرد و آن بچه را هم در آتش سوزاندند و سپس خودش را نیز در آتش انداختند. این زن مؤمن و شجاع تا زمانی که زنده بود تسلیم نشد و در برابر همه مصائب تلخ ایستادگی کرد. حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم در شب معراج درمحلی بوی بسیار خوشی به مشامش رسید، از جبرییل پرسید: این بوی خوش بی نظیر چیست جبرئیل پاسخ داد: بوی خاکستر جسد سوخته همسر حزبیل و فرزندان او است. خداوند این زن مؤمنه را به خاطر فداکاری و ایمانش در زمان ظهور حضرت مهدی رحمه الله زنده خواهد کرد.[۸]
گروه دوم
زنان مومنه ای که در زمان غیبت حضرت زیسته و پیش از ظهور از دنیا رفته اند
آنها بانوان پرهیزگاری بودند که در طول زندگی خود انتظار ظهور حضرت را می کشیدند . پس از ظهور به این زنان گفته می شود که امام شما ظهور نموده است اگر می خواهید به اذن خدا زنده شده و شما هم حاضر باشید!
هر بانویی که خود را با خواسته ها و شرایط زندگی در حکومت مهدی آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم تطبیق دهد ممکن است از رحمت خداوند بهره مند شده و در این گروه قرار بگیرد.
خواندن دعای عهد از مواردی است که ما را در رسیدن به این هدف یاری می کند.
به فرموده امام صادق علیه السلام مداومت داشتن و خواندن دعای عهد در چهل صبح ما را جزء یاران حضرتش قرار می دهد و اگر هم پیش از ظهور آن حضرت از دنیا برویم خداوند ما را از قبر بیرون می آورد تا در خدمت آن حضرت باشیم.
در فرازی از دعای عهد ما این مطلب را از خداوند می خواهیم:
« اللهم إن حالَ بینی و بَینَهُ المَوتُ الّذی جَعَلْتَهُ علی عبادِکَ حتماً مقضیّاً، فَأخرجنی من قبری…»
«یعنی خداوند اگر مرگ من برسد، در حالی که امام زمان ظهور نکرده باشد پس از ظهور او مرا از قبرم برآور و به یاری آن حضرت سعادتمند کن.»
مهمترین آثاری که مداومت بر خواندن دعای عهد مترتّب است، عبارتند از:
ثواب کسانی را خواهد داشت که در زمان ظهور د رخدمت امام می باشند.
تجدید عهد، مایه ثبات و کمال محبت و اخلاص و ایمان شخص می شود.
مایه توجه خاص و نظر رحمت کامل آن حضرت نسبت به دوستان می شود.[۹]
البته توجه به این نکته ضروری است که این امر زمانی تحقق می یابد که اعمال و رفتار دیگر ما نیز درست و مطابق موازین شرع باشد وگرنه تکرار الفاظ دعا و عمل نکردن به عهد و پیمانها اثری به دنبال نخواهد داشت.
نقش ما در ظهور
جامعه کنونی ما، بهترین فرصت برای به خود آمدن زنان و بازشناسی توانایی رشد و بازیابی شخصیت آنان است. زنان باید برای شرکت در آن انقلاب بزرگ از هم اکنون خود را با معیارهای دقیق اسلامی و اخلاقی تطبیق دهند و در بعد علمی و عملی مراحل کمال را طی کنند و در شناخت دقیق و درست اسلام و تربیت خودشان بکوشند تا پیش از ظهور آن حضرت جزء زنان منتظر قرار گرفته و در دوران ظهور شایستگی شرکت در آن حرکت بزرگ و کمک رساندن به امام خویش را داشته باشند. زنان، تربیت کنندگان نسل منتظر و یاوران حضرت مهدی علیه السلام هستند. بنابراین جدای از خودسازی، باید در تربیت و ایجاد جامعه همت گمارند تا زمینه ساز ظهور باشند.
۱٫ علل الشرایع, ج ۱, باب ۱۷٫
۱٫ رسول اکرم ۹ فرمودند: بهشت مشتاق چهار زن است: مریم دختر عمران, آسیه همسر فرعون, خدیجه دخترخویلد و فاطمه سلام الله علیها.
۱٫ الحکم الزاهره, ص ۹۹٫
۲٫اثبات الهداه, ج ۳, ص ۵۷۵٫
۳٫ مجمع الزوائد ، ج ۷، ص ۳۱۵٫
۲٫ روز نگار زنان, سال ۱۳۸۰٫
۱٫ زنان در حکومت امام زمان۷, محمد جواد طبسی ص ۳۱ و۳۰٫
۱٫خواهران قهرمان, ص ۵۶٫
۲٫ فرهنگ نامه مهدویت, ص ۱۸۰٫
نویسنده : مرضیه سادات
ثبت دیدگاه